Darmoverpeinzingen (nav het nieuwe boek van Danny De Looze)
gepubliceerd op MQ-online op 16 oktober 2023
‘Houd het hoofd koel, de voeten warm en vul matig uwen darm’ is een levenswijsheid van mijn grootvader waar ik eens te meer aan dacht bij de media-introductie van het nieuwe boek van topdokter Danny De Looze: “Wat onze darmen ons vertellen”.
Grovava, zoals we onze grootvader noemden, was zijn leven lang onderwijzer geweest en zette zijn onderwijs verder aan ons, zijn kleinkinderen die iedere vakantie bij hem en zijn echtgenote, ons mémé, verbleven. Hij onderwees door te vertellen, over werkelijk alles waar we met in contact kwamen.
Ervaringsgericht onderricht zou dat nu heten. In een landhuis in Avelgem met een grote tuin, een boomgaard en dieren allerlei, waren de ervaringen onuitputtelijk vooral omdat onze grootouders ons bij alles betrokken. Brood bakken, kippen, konijnen en schapen eten geven, het stro verversen, zaaien en planten,
het land bewerken tot en met het mesten met de menselijke uitwerpselen uit de beerput. Mijn Grovava toonde hoe het moest terwijl hij erover vertelde, maar hij luisterde ook, zonder meteen een oordeel te vellen. We durfden hem alles vragen en zeggen, zelfs het volgende rijmpje: ‘De scheet is een planeet, door God geschapen en door de mens gelaten, ze komt langs de dikke darm en maakt de pispot warm’. Dat God de mens geschapen had was in alle kamers van het landhuis te zien door kruisbeelden boven de schouwen en goddelijke hemelse taferelen aan de muren, maar de scheet, dat werd toch in twijfel getrokken door Grovava. ‘Volgens mij worden scheten veroorzaakt door wat we eten en ook hoe snel we eten en of we goed kauwen’, beantwoordde hij mijn rijmpje. Ik had als achtjarige niet zo meteen vragen over de schepping van de scheet maar wel of die pispot daar warm van werd. ‘De stoelgang en de pipi komen uit je lichaam en dat is warm, je weet wel, de koortsthermometer die we in je poep steken als je ziek bent’, zei hij, ‘ik zou je kunnen vragen om er eens aan te voelen, maar misschien kunnen we het door iets anders duidelijk maken: als de honden een drol leggen bij koud weer wat zie je dan?’ Ja, dat wist ik, er kwam rook uit!
Aan mijn stoelgang heb ik nooit gevoeld, maar in een zomervakantie heb ik buiten in de moestuin eens op mijn blote voeten geplast en ja, het voelde warm. Dat heb ik nooit verteld aan mijn Grovava want hij vond dat we niet buiten mochten plassen, niet aan de haag, niet tegen de boom. We moesten op het toilet zitten om te plassen en stoelgang te maken. Knieën opgetrokken zodat we onze darm en onze blaas volledig konden leeg maken. Ik weet niet waar hij dat geleerd had of gelezen.
Over stoelgang en pissen spreken was toen algemeen taboe. Topdokters De Looze en Hoebeke zijn van latere datum… In zijn immense bibliotheek bevonden zich enkele boeken over geneeskunde maar die waren in het latijn en ‘dat was voor later…’ zei hij. Ondertussen weet ik dat de uitspraak over het koele hoofd, de warme voeten en het niet overmatig belasten van de darm, toegeschreven wordt aan Herman Boerhaave (1668-1738), de Nederlandse Hippocrates genoemd en ‘de leraar van heel Europa’. Na mijn Grovava’s dood, op 94-jarige leeftijd, vond ik in zijn bibliotheek ‘’Memorialia Herman Boerhaave optimi medici”, een meertalig boekje ter herinnering aan de plechtige herdenking op 23 september 1938 in Leiden, 200 jaar na Boerhaave’s sterfdag. Jammer dat ik hem niet meer kan vragen waar het vandaan kwam. Ik kan alleen de onderlijnde aforismen in verwondering opmerken.
In mijn bibliotheekboeken schrijf ik altijd wanneer ik ze gekocht heb en waarom. Er zit zelfs meestal een recensie uit “De Standaard der letteren” bij. Voor mijn kleinkinderen, alhoewel ik betwijfel of ze na mijn dood nog geïnteresseerd zullen zijn in boeken, in hun digitale wereld. Misschien wel in mijn wereld? Ik lees hen alleszins veel voor en ik ben er zeker van dat ik het boek van collega De Looze aan mijn twee achtjarigen zal laten zien en hun vertellen over het wonderlijke van de darm en de stoelgang. Ik ben benieuwd met welke vragen ze zullen komen.
Dat ze zittend met hun voetjes op een bankje voor het toilet, pipi en kaka doen, is voor hen al een evidentie geworden: want opa heeft dat gezegd! Het gebruik van probiotica ligt gevoeliger bij hun ouders. De darmoverpeinzingen en de vertelkracht van een topdokter zullen hopelijk helpen: ‘Gezonde mensen hoeven zulke supplementen helemaal niet te nemen. Ook preventief elke dag probiotica nemen om wat dan ook te voorkomen, is totaal zinloos.’ Ik denk dat Boerhaave hem gelijk zou hebben gegeven…
PS: Ik weet dat ik in een column geen reclame mag maken, maar voor dit boek doe ik het toch: “Wat onze darmen ons vertellen – Het wonderlijke verhaal van je gut en de impact op je brein en je lijf”, te koop in alle goede boekhandels
Darmoverpeinzingen ( Opinie van dr. Marc Cosyns ) – MediQuality