Verpleegkundige zorgen, ook onze zorg?
BRUSSEL 19/05/23 ‘Wat is nu het verschil tussen al die verpleegsters en verplegers. Ik heb al opgemerkt dat de vreemde, bruine of zwarte, er zijn om bedden te verschonen of mij te wassen of in bad te steken met die heftruck. Ze spreken toch niet zo goed Vlaams. Ze doen hun best, hé en ze zijn lief maar…ze hebben ook zo weinig tijd’, zegt Marcel die ik bezoek’.
Hij is mijn vroegere buurman, 86 jaar en recent bewoner van een woonzorgcentrum beheerd door het OCMW van de stad. ‘Zij die de medicatie geven, spuiten toedienen, sondes vervangen en met de dokter meekomen zijn meestal blanke, mag ik dat nog zeggen? Ze hebben ook een beetje een ander uniform. Bij een vriend waar ik onlangs op bezoek ging in een woonzorgcentrum hadden ze zelfs andere kleuren. Er liep daar niemand meer in het wit maar in groen, geel, blauw, bruin, diversiteit alom, maar ik begreep er niets van. Het is een privaat woonzorgcentrum en trouwens veel duurder. Ik kom nu al niet toe met mijn pensioen aan 61,51 per dag maar bij hem is het 90,88 euro en hij klaagt nog meer dan ons hier dat ze geen tijd hebben.’
‘Volgens mij zit het verschil in zorgkundigen en verpleegkundigen en er zijn er veel te weinig, van de beide soorten. Ik heb het vandaag nog op de radio gehoord,’ zegt Ida, 78 jaar, die er in haar rolstoel is komen bij rijden, ‘ook in de ziekenhuizen zijn ze onderbezet en moeten er zelfs afdelingen sluiten! Vorige week was het dag van de verpleegkundige, schoon initiatief maar dat helpt niet. Onderbetaald en uitgebuit, daar moeten ze iets aan doen!’
‘Hoort, ons syndicaliste op leeftijd is weer bezig’, lacht Marcel, ‘maar je hebt misschien gelijk. Er willen er weer veel minder voor studeren na een korte toename na corona en als ze er voor studeren blijven ze maar studeren. Kijk maar naar mijn kleinkind die specialiseert zich ook verder.’
Is dat langer voortstuderen een van de oorzaken van het personeelstekort in de zorg? ‘Het is een gemengd verhaal. Verpleegkundige is en blijft knelpuntberoep nummer één. Op dit moment staan er nog zo’n 2.700 vacatures open. Dat komt enerzijds door de vergrijzing en de pensioneringsgolf, maar ook de professionalisering of het voortstuderen speelt een rol. Studenten stromen misschien iets later in op de arbeidsmarkt, maar ze stappen de sector wél in met meer tools en competenties in handen’, zegt zorgambassadeur Candice De Windt op de VRT op 15 mei.
Minister Frank Vandenbroucke sleutelt ondertussen aan de hervorming van de opleiding en de uitoefening van het beroep. Als het van hem afhangt kan het niet vlug genoeg: ‘We moeten investeren in de gezondheidszorg en het zorgpersoneel door de lonen te verhogen, de arbeidsomstandigheden te verbeteren en de opleiding te versterken. Maar we moeten ook de organisatie van het beroep herzien en hervormen’. Ondanks de tekorten worden verpleegkundigen onvoldoende correct ingezet in de praktijk.
Dat zien we ook in huisartsenpraktijken en wijkgezondheidscentra waar men met verpleegkundigen samenwerkt. Ze besteden veel tijd aan taken die net zo goed – misschien zelfs beter – door anderen kunnen worden verricht zoals administratieve taken of basishygiënezorg. De problematiek van de keuze tussen medische secretariaat versus verpleegassistentie past hier ook in. Differentiatie, delegatie en verschuiving van taken en meer autonomie geven aan de verschillende samenwerkende disciplines. ‘Het kan toch niet dat een verpleegkundige nog altijd een doktersvoorschrift nodig heeft om een patiënt een pijnstiller toe te dienen’ is een van Vandenbrouckes uitspraken na het overleg met het werkveld.
Het KB van 18 juni 1990 regelt nog altijd de bevoegdheden van verpleegkundigen, op basis van de lijst van technische verpleegkundige verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door een arts of een tandarts aan beoefenaars kunnen worden toevertrouwd. Op basis van de wet van 20 december 1974 op de uitoefening van de verpleegkunde. Waarom men na 50 jaar in een nieuw KB van 26 juni 2022 nog wijzigingen uitvoert in plaats van de fundamentele veranderingen te implementeren is mij een raadsel. Zo wordt de opsomming van technische verpleegkundige handelingen waarvoor een voorschrift van een arts vereist is, nog uitgebreid zonder enige motivering. Het bevestigt de verouderde uitgangspunten van de wet op de uitoefening van de verpleegkunde, waar verpleegkundigen geen enkele autonomie krijgen en hun beroepsgroepen zich stilaan tegen verzetten.
De vraag is of de artsen hier ook achter staan. De verschillende artsensyndicaten denken er zeker niet hetzelfde over, dus de moeite waard om de programmapunten te vergelijken in aanloop naar de medicomut-artsenverkiezingen van 6 tot 26 juni
deze opiniebijdrage verscheen op 19mei 2023 Verpleegkundige zorgen, ook onze zorg? (Opinie Marc Cosyns) – MediQuality