Op congres in Egypte : reflecties van een oude huisarts
gepubliceerd op MQ-online 15 november 2022
Dr. Cosyns vertelt in zijn opiniebijdrage over zijn indrukken
van een reis naar Egypte ( terwijl COP 27 halfweg is), waar hij een congres
bijwoonde ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Nederlands-Vlaams
Instituut in Caïro (NVIC). Hij reageert ondertussen op het opiniestuk met
voorstellen van een jonge huisarts, Marieke Geijsels, die in zijn woorden “ons
geheugen opfrist met de woorden van de WHO waaruit blijkt dat
klimaatverandering de ‘grootste bedreiging voor de gezondheid’ van de
mensheid is.”
Vandaag is de COP27 halfweg en ben ik heelhuids teruggekomen uit Egypte. Zal ik
een opiniebijdrage leveren over mijn wedervaren in Caïro, uitgesproken in het
Arabisch: القاهرة Al-Qāhira? Durf ik te schrijven dat ik met het vliegtuig naar een land
vertrok waar de klimaatconferentie plaats heeft als ik vandaag de opiniebijdrage met
voorstellen van een jonge huisarts lees? Collega Marieke Geijsels frist ons geheugen
op met de woorden van de WHO die aantoont dat de klimaatverandering de “grootste
gezondheidsbedreiging van de mensheid” is.
Paradoxaal genoeg is de gezondheidszorg wereldwijd ook zelf verantwoordelijk voor
4,4% van de totale emissie, waarvan meer dan de helft geproduceerd door de top
drie vervuilers: de Verenigde Staten, China en de Europese Unie. Ze schetst een
somber beeld zonder te willen wanhopen en vraagt zich terecht af wat je zelf kan
doen om de klimaatcrisis aan te pakken. Haar voorstel om de overconsumptie van de
gezondheidszorg tegen te gaan, wil ik zeker beamen. Oog hebben voor de vele
kleine dingen die klimaatimpact kunnen hebben. Een van de reagerende lezers vindt
haar voorstellen uitermate naïef en vraagt zich af: ‘Wat met de grote
steenkoolcentrales in China, Indië, …, en nog honderden andere, grote vervuilende
zaken als vliegende vliegtuigen? Ach, de duizenden klimaatexcellenties die her en
der samen komen en reizen met het vliegtuig?’
Ik ben geen klimaatexcellentie en ‘’the green city of Sharm El-Sheih” waar de COP27
plaats heeft is 500 km verwijderd van Caïro waar ik deelneem aan een congres ter
gelegenheid van het 50jarig bestaan van het Nederlands-Vlaams Instituut in Caïro
(NVIC). Acht universiteiten in Nederland en Vlaanderen participeren in het NVIC met
als doel het stimuleren en internationaliseren van hun onderwijs- en
onderzoeksactiviteiten in het Midden-Oosten. Onze aanwezigheid levert boeiende
contacten en gesprekken op over een land met twee snelheden. Onderwijs en
gezondheidszorg zijn er exemplarische voorbeelden van.
De feestviering zelf is niet te vergelijken met het groots opgezette project rond de
viering van 100 jaar ontdekking van het graf van Toetanchamon op 4 november 1922.
Het nieuwe Grand Egyptian Museum met uitzicht op de piramides van Gizeh
staat nog in de steigers maar we kunnen wel al ontvangen worden in het National
Museum of Egyptian Civilization, afgekort NMEC als internationale aanduiding met
allure, in het Arabisch: المصرية للحضارة القومي المتحف. Een Egyptische canon in woord en
beeld van zes eeuwen geschiedenis die model staat voor de toekomst…
Het museum werd vorig jaar grotendeels geopend op 3 april met een vorstelijke en
zwaarbeveiligde parade van 22 mummies vertrekkend vanuit het “oude” Egyptische
Museum aan het Tahrirplein. Dat bevrijdingsplein heeft een totale metamorfose
gekregen en niets doet nog vermoeden dat daar een ‘Arabische lente’ kortstondig
open bloeide.
Tijdens de taxirit in de chaotische drukte vraagt mijn Egyptische collega of ik het niet
te confronterend vind: de chaos, de armoede, de repressie? Zijn woorden klinken
gesmoord in het overdonderende lawaai. Ik herinner mij een bericht over de
Egyptische filmmaker, Magdy Ahmed Ali, die opnames wou maken op het Tahrirplein
voor een film over een betogende arts die niet eerder in politiek geïnteresseerd was.
‘Tarek Helmi’, prevelt mijn collega, ‘hij kwam uit mededogen naar het plein om de
betogers medische bijstand te verlenen en leidde een heel team van verplegers,
artsen en medische specialisten die demonstranten met verwondingen ter plaatse
behandelden.’
‘Daar praten we niet meer over’, zegt de taxichauffeur in vlot Engels. ‘Jullie zullen in
het museum zien waarvoor het nieuwe Egypte staat en waar het fier op is. Spijtig
genoeg niet op het voetbalelftal. Jullie spelen toch binnenkort tegen ons in een
oefenwedstrijd?’ ‘De Farao’s tegen de Duivels’, lacht mijn collega de
ongemakkelijkheid weg die ontstaan was. ‘Mocht ik het geld hebben voor het
vliegtuig, ik zou gaan kijken’, vervolgt de chauffeur. ‘Tot hoelang verblijven jullie hier
en gaan jullie misschien ook nog naar Sharm El-Sheih? De president heeft gelijk als
hij zegt dat de Europeanen moeten betalen en neem het vliegtuig asjeblief want het
openbaar vervoer is levensgevaarlijk en voor mij is het een beetje te ver met mijn
taxi…’, lacht hij. Ik durf niet meer over het klimaat in gesprek gaan en mijn collega
heeft hem een fooi die hem het zwijgen oplegt.
‘Zou ik dit gesprek mogen vermelden in de opiniebijdrage die ik toch wil schrijven
over deze congresreis’, vraag ik hem. Hij knikt, ‘Ik verwijder jouw telefoonnummer uit
mijn lijst, don’tworry. En vergeet niet te kijken de 18de november. Je kan trouwens
zeggen dat je niet bent gezwicht voor een vliegreisje naar die match van de Farao’s
omwille van klimaatredenen.’
Ik twijfel over hoe ik deze opinie met reflecties best kan afsluiten, misschien met de
vraag of mijn jonge collega met die vele mooie voorstellen, naar die match van de
Duivels zal kijken?